معرفی صنایع انرژی‌بر

اقتصاد ایرانی: بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اگرچه روند مصرف انرژی در کارگاه های بالای 10 نفر کارکن و بیشتر از سال 1384تا 1387 روند تقریبا ثابتی داشته، اما در سال 1388 این بخش رشدی 45 درصدی در میزان مصرف انرژی را تجربه کرد؛ رشدی که تا سال 1390 روندی تقریبا ثابت داشت. رشد 45 درصدی و ثبات آن تا سال 1390 در حالی است که از سال 1389 قانون هدفمندی یارانه ها در راستای کاهش مصرف انرژی به مرحله اجرا گذاشته شد اما رشد مصرف انرژی در این بخش درست یک سال قبل از اجرای این قانون آغاز و تا دو سال بعد از آن نیز ادامه داشته است.
گزارش پیش رو بر اساس اطلاعات پایه منتشر شده توسط مرکز آمار ایران (در سال های 1384 تا 1390) تهیه شده که شامل اطلاعات واحدهای صنعتی بالای 10 نفر کارکن و بیشتر است و وضعیت شدت انرژی و سهم انرژی در ستانده رشته فعالیت های صنعتی بر اساس این اطلاعات محاسبه شده است. در این گزارش شاخص تورم از سوی مراجع ذی ربط محاسبه نشده بنابراین برای محاسبه شدت انرژی از نرخ های جاری ارزش افزوده استفاده شده و برای نتیجه گیری بهتر باید از نرخ های ثابت برای محاسبه شدت انرژی استفاده شود.

وضعیت مصرف انرژی صنایع
به گزارش دنیای اقتصاد، بیشترین مصرف انرژی مربوط به رشته فعالیت های تولید «سیمان، آهک و گچ»، «تولید مواد پلاستیکی ساخت لاستیک مصنوعی» و «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» است؛ به طوری که در این مدت 18 درصد از انرژی مصرف شده به بخش «سیمان، آهک و گچ» اختصاص داشته و سهم تولید «مواد پلاستیکی ساخت لاستیک مصنوعی» نیز 8/15 درصد بوده و «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» نیز سهمی 5/15 درصدی در تولید انرژی به خود اختصاص داده اند. ارزش افزوده جاری این کارگاه ها از سال 1384 تا 1390 روندی افزایشی داشته است.
از سوی دیگر، بیشترین ارزش افزوده سال 1390 مربوط به رشته فعالیت های «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد»، «تولید فرآورده های نفتی تصفیه شده» و «تولید وسایل نقلیه موتوری» بوده، به طوری که سهم «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» در این بخش برابر با 12 درصد، «فرآورده های نفتی تصفیه شده» 10 درصد و سهم «تولید وسایل نقلیه موتوری» 9 درصد بوده است. 
با توجه به اینکه میزان مصرف انرژی بنگاه ها تقریبا مقداری ثابت بوده و ارزش افزوده جاری بنگاه ها نیز روندی افزایشی داشته است، بنابراین شدت انرژی بر اساس نرخ های جاری در بخش صنعت، روندی کاهشی را نشان می دهد. بالاترین نرخ شدت انرژی مربوط به رشته فعالیت «تولید آجر» به میزان 5/2 بشکه معادل نفت خام به ازای یک میلیون ریال ارزش افزوده جاری سال 1390 (این شاخص در سال 1384 برای این رشته فعالیت 7/2 بشکه معادل نفت خام به ازای یک میلیون ریال ارزش افزوده جاری سال 1384 بوده است) و کمترین نرخ مربوط به رشته فعالیت «تولید ابزارهای اپتیکی و تجهیزات عکاسی» به میزان 01/0 بشکه معادل نفت خام به ازای یک میلیون ریال ارزش افزوده جاری سال 1390 است.

وضعیت سهم انرژی در ستانده
براساس آمار اعلام شده بالاترین هزینه انرژی پرداخت شده در سال 1390 مربوط به رشته فعالیت های «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» با سهم 18 درصد، «تولید سیمان، آهک و گچ» 17 درصد و «تولید فرآورده های نفتی تصفیه شده» 9 درصد است.
بالاترین سهم انرژی ستانده در سال 1390 نیز مربوط به رشته فعالیت «تولید آجر»، «تولید سیمان، آهک و گچ» و «تولید محصولات اساسی آلومینیومی» است. «تولید آجر» در این مدت 29 درصد از سهم انرژی ستانده (ارزش ستانده (Output Value) مجموع ارزش کالاها و خدمات تولید شده در یک کارگاه به منظور عرضه به خارج از کارگاه و ارزش کالاها و خدمات تولید شده به منظور مصرف در همان کارگاه است) را به خود اختصاص داده است.
از سوی دیگر، «تولید سیمان، آهک و گچ» در این بخش سهمی 20 درصدی را به خود اختصاص دادند و سهم «تولید محصولات اساسی آلومینیومی» نیز برابر با 16 درصد است. در سال 1389 و قبل از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها، این سهم ها در سه رشته فعالیت ذکر شده به ترتیب برابر با 5/15، 4/10 و 2/10 درصد بود.
از کل رشته فعالیت های طبقه بندی شده بر اساس کدهای آیسیک(isic)،33 رشته فعالیت که بیش از 2 درصد سهم انرژی در ستانده آنها است، به عنوان رشته فعالیت های انرژی بر انتخاب شده اند که این رشته فعالیت ها حدود 80 درصد انرژی بخش صنعت در سال 1390 را مصرف کرده و حدود 47 درصد ارزش افزوده سال 1390 را ایجاد کرده اند.
در صورت برنامه ریزی برای کاهش شدت انرژی این 33 رشته فعالیت در طول یک زمان بندی مشخص و نیز تامین منابع مورد نیاز برای بازسازی و نوسازی این واحدها، می توان به اثرات چشمگیری در کاهش شدت انرژی بخش صنعت دست پیدا کرد.