بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : چهارشنبه 2 مهر 1393      9:55

مهم‌ترین مشکل کشور چیست؟

اقتصاد ایرانی: علت العلل ناکارآمدی در ایران، فقدان ارتباطات بین المللی است.

به گزارش دنیای اقتصاد، اول شرط توسعه یافتگی این است که همه بپذیرند، سیستم سازی مبنای تحول است. شاید برای دستیابی به یک تحلیل علمی، سیستماتیک، واقع بینانه و منصفانه از مسائل کشور، مقایسه آن با شاخص های کشورهایی مانند ترکیه، امارات، کره جنوبی، سنگاپور، مالزی و اندونزی مناسب ترین روش باشد.
به سه مورد زیر، توجه فرمایید:
1. کشورهای عربی حوزه خلیج فارس حدود 2 تریلیون دلار صندوق ذخیره ارزی (خارج از بودجه جاری خود) دارند که در سال چند صد میلیارد دلار از طریق سرمایه گذاری در غرب و آسیا، برای این کشورها و نسل های آتی آنها سود حاصل می کند.
2. منطقه سیلیکون ولی (Silicon Valley) که مهم ترین منطقه فن آوری جهان در شمال کالیفرنیا است با جمعیتی معادل 6.828.617 نفر در ماه جاری، درآمد سرانه 63.288 دلار که جزو بالاترین در جهان است را رقم زد.
3. چینی ها اخیرا موشک زمین به دریا با برد 1100 کیلومتر (DF-21D) و هزینه 11 میلیون دلار را با موفقیت آزمایش کردند.
معانی صریح و تلویحی این تحولات عظیم در سطح همسایه های ما و در مقیاس جهانی چیست؟ همه کشورها به فکر توسعه و افزایش توانمندی هستند حتی قطر با جمعیت 250 هزار نفری معادل یک محله تهران. اعراب جنوب خلیج فارس به تدریج در حال خرید روزافزون سهام شرکت های نفتی بزرگ جهان هستند و اگر ما در آینده بخواهیم به منظور دستیابی به فن آوری نفت و گاز، با شرکت های بزرگ جهان همکاری کنیم چه بسا با دستور کار سیاسی همسایگان سهامدار خود نیز روبه رو شویم. آیا می توان عنصر فن آوری و تکنیک را از فرآیند تولید ثروت و قدرت نادیده گرفت؟ چینی ها به دو دلیل وارد عرصه جهانی شده اند: اول فروش کالا و خدمات و دسترسی به پول و ثروت و دوم همکاری های مربوط به دستیابی فن آوری. از قدیم روس ها و چینی ها علاقه وافری به منطقه سیلیکون ولی داشته اند به طوری که آمریکا، این منطقه را از مناطق کلیدی امنیت ملی خود تلقی می کند. آیا می توان به جز افزایش توانمندی های اقتصادی، تولیدی، مالی و فن آوری هدف دیگری برای یک کشور در این منظومه موجود جهانی تصور کرد؟ هر هدف سیاسی و هر افق فرهنگی که یک کشور برای خود درنظر بگیرد، تابع تولید امکانات و ثروت است. وقتی روزنامه ها و رسانه ها را مطالعه می کنیم، هر فردی، هر نهادی و هر جمعیتی، اشکالات کشور را از زاویه دید و منافع خود می بیند: یکی می گوید مهم ترین مشکل، آلودگی هوای تهران است. دیگری اظهار می کند بالا بودن تعداد سارقان و معتادان مساله اصلی ما است.
باز دیگری تصور می کند که مساله اصلی ما ایرانیان، تحولات عراق است. آن طرف تر، مطرح می شود هدف اصلی زندگی ما ایرانیان تغییر جهت و ماهیت نظام بین المللی است. همین طور مسائل دیگر: فساد، رانت خواری، فرسوده بودن ناوگان هوایی، بوروکراسی ناکارآمد، جاده های ناامن، بنزین ناسالم، لبنیات آلوده، بحران کمبود آب، تعداد پرونده های قضایی، نبود امکانات برای عامه مردم برای رسیدگی به بهداشت دندان، رسانه های ضعیف و عمدتا تبلیغاتی و غیره.
آیا با وجود صدها موسسه تحقیقاتی و هزاران محقق در کشور، تا به حال «درخت مسائل و مشکلات کشور» را ترسیم کرده ایم؟ آیا نباید تقدم و تاخر مشکلات را طراحی کنیم؟ اگر افزایش توانمندی را به عنوان کلیدی ترین هدف کشور بپذیریم، مشکلات و موانع تحقق چنین هدف کانونی کدام است؟ امروز چینی ها در بازارهای مالی آمریکا حضوری فعال دارند. امروز تحولات سیاسی خاورمیانه به سمتی می رود که سرنوشت جریان ها و کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه و حتی پاکستان و افغانستان با امکانات مالی کشورهای عربی خلیج فارس تعیین خواهدشد. قدرت و تاثیرگذاری وزارت خزانه داری آمریکا امروز با وزارت دفاع آن کشور هم ترازی می کند. در تحولات اخیر مربوط به اوکراین، ظرفیت های فکری و سیاسی خانم مرکل صدراعظم آلمان نه تنها 6200 شرکت آلمانی بلکه مجموعه اتحادیه اروپا را در رابطه با تحریم های روسیه، اقناع کرد. در جهان امروز، اقناع سیاسی و اقناع فرهنگی، به پشتوانه قدرت اقتصادی نیاز دارد.
در کشور ما، تعداد همایش ها بسیار فراوان است. معمولا، مسوولان در دو، سه ساعت اول حضور دارند. همایش ها بعضا دو روز و حتی سه روز برگزار می شوند. اگر به خاطر بیاوریم در اواخر دهه 60 و اوایل 70، تنها یک فصلنامه تخصصی در متون سیاسی و اقتصادی در کشور وجود داشت، اما امروز نزدیک به 300 فصلنامه در این موضوعات در کشور تولید و منتشر می شود. به رغم رشد کمی در این گونه ادبیات و متون، آیا ما هرم علت و معلولی مشکلات کشور را توانسته ایم طراحی کنیم؟  مشکل 1 و 2 و 3 کشور کدامند؟ طبعا نمی توان گفت کشور 245 مشکل دارد زیرا مجموعه مشکلات در یک شبکه علت و معلولی معنا پیدا می کنند. نمی توان در هر سخنرانی، مشکل شماره یک کشور را تغییر داد یا به تناسب مخاطبان، اولویت های جامعه را تنظیم کرد. منطقی نخواهد بود که بعضی معلول ها را مشکلات اصلی بدانیم یا 20 اولویت مساوی داشته باشیم. کشورداری و حکمرانی مطلوب به یک نظام فهم دقیق مسائل، علت ها و معلول ها، هرم مشکلات و طراحی درخت اولویت ها نیاز دارد. اتاق فکر بررسی ماتریس مسائل کشور کجا است؟ بخشی دیدن مسائل کشور، غرق شدن در حل و فصل مسائل یک سازمان و نادیده گرفتن کل سیستم اجتماعی ـ سیاسی ـ اقتصادی ـ فرهنگی ـ خارجی، ما را همچنان مشغول بحث های بدیهی با کلی حواشی فراوان کرده و خواهد کرد. اگر با نگاه سیستمی و منظومه وار به کل مسائل ایران ننگریم، نمی توانیم مشکلات 1 و 2 و 3 کشور را تشخیص دهیم. اگر مجموعه مشکلات کشور را یک جا ببینیم، به نظر می رسد کانون ماهوی این مسائل در ناکارآمدی است. از خراب شدن آسفالت یک هفته پس از تکمیل گرفته تا تاخیر پروازها، از نرخ دو رقمی تورم گرفته تا اول بودن ایران در فرار مغزها، از کشته شدن سالانه 22 هزار نفر در جاده ها گرفته تا وضعیت دریاچه ارومیه و سایر تالاب ها و رودخانه ها، از رتبه بسیار پایین فضای کسب و کار در ایران گرفته تا بیکاری 65 درصد از زنان تحصیلکرده، از سقوط مکرر هواپیماها گرفته تا تعداد محدودروز های هوای پاک در شهر ها. مجددا تکرار می کنم: اتاق فکر بررسی ماتریس مسائل کشور کجاست؟ آیا ما در مدیریت کشور به تئوری سیستم ها قائل هستیم؟ هر چند تمامی خلقت تابع تئوری سیستم ها است. براساس همین منطق، اگر ریشه مشکلات را در ناکارآمدی بدانیم که صدها مصداق می توانیم برای آن مطرح کنیم، پس باید بپرسیم علت العلل ناکارآمدی ایران در کدام عنصر و عامل قابل جست وجو است؟ علمی و منطقی است که در اتاق فکر کانونی کشور، پاسخ های متعددی به این سوال داده شود. طی 26 سال گذشته، به یک پاسخ در رابطه با این سوال، پایبندی علمی و استدلالی داشته ام: علت العلل ناکارآمدی در ایران، فقدان ارتباطات بین المللی است.
اگر ما در حد ترکیه با جهان ارتباط داشتیم، تخصص را گرامی می داشتیم و به یک نفر، بیش از 10 حکم اجرایی نمی دادیم.
اگر ارتباطات جدی بین المللی داشتیم، مشکل آلودگی هوای تهران، ایمنی جاده ها، ترافیک شهری، نظام اداری و ده ها مورد دیگر را مجبور می شدیم سریع حل وفصل کنیم. اگر ارتباطات وسیع بین المللی داشتیم، نمی توانستیم نرخ دو رقمی تورم را برای دهه ها حفظ کنیم.
اگر بین المللی بودیم، در دانشگاه های ما، از استادان کره ای و ژاپنی گرفته تا محققان مصری و برزیلی حضور پیدا می کردند، تدریس می کردند، آموزش می دادند و می آموختند و افراد دانشگاهی در داخل کشور، خود را محک می زدند.
اگر بین المللی بودیم، قبول نمی کردیم درصد قابل توجهی از مردم ایران از خودروهای ناایمن استفاده کنند.
اگر بین المللی عمل می کردیم، روبه روی شاخص ارزی ایران در صرافی های خارجی، معادل های بسیار ضعیف را نمی دیدیم.
منظور از بین المللی شدن چیست؟ سه اصل است: رقابت، کیفیت و استاندارد. تصور نکنید که مقصود تعامل صرفا با غرب است. یکی از بهترین مصادیق برای فهم بین المللی شدن، کشور کره جنوبی است. هم پیشرفت خارق العاده ای کرده اند و بدون منابع طبیعی نزدیک به یک تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی دارند. هم زبان و فرهنگ و ادبیات خود را حفظ کرده اند و هم می توانند با سیستمی رقابتی و جهانی که به پا کرده اند، همسایه شمالی خود را تهدید اقتصادی کنند. کره شمالی نگران بازشدن فضای ارتباطی است، چون تضادهای درونی آن برملا می شود و نظمی را که ایجاد کرده اند متزلزل می کند.
آیا من و شما می توانیم سه نفر از مقامات کره جنوبی را نام ببریم. احتمالا خیر. چون کره جنوبی سیستم است نه فرد. اما همین که در جهان گفته می شد ونزوئلا یا لیبی، همه می دانستند نام کدام افراد را باید مطرح کنند. اول شرط توسعه یافتگی این است که همه بپذیرند، سیستم سازی مبنای تحول است و افراد صرفا سیستم را مدیریت می کنند. مبانی پیشرفت و فرآیندهای تحول کیفی در حد عمومی و سهل الوصول شده اند و مصادیق آن در آسیا و آمریکای لاتین پیدا می شود که می شود آنها را در گوگل جست وجو کرد و نیازی به این همه جلسه، همایش، سخنرانی، میزگرد، صدها سایت و جدول های نافرجام نیست.
به نظر می رسد از اوایل سلطنت ناصرالدین شاه تاکنون در کشور ما بحث می شود که پیشرفت خوب است یا بد. اعتقاد به کشور و آینده کشور و آینده مردم ایران باعث خواهد شد تا از مباحث نظری عبور کرده و به راهبردها و سیاست های جهان شمول و محک خورده جهانی روی آوریم و مانع از بروز بحران های جدید شویم. اگر این گونه تصمیم گیری ها و چرخش ها صورت نپذیرد، متاسفانه با قواعد علمی می توان نتیجه گرفت ایران با یک فرآیند افول پایدار روبه رو خواهدشد. مساله ما ناکارآمدی است و راه حل آن بین المللی شدن است. سیستم، ترتب، تخصص، کیفیت، رقابت و استاندارد منحصرا در سایه روابط گسترده بین المللی قابل تحقق است. ملتی که ثروت دارد، می تواند فرهنگ و ارزش های خود را نیز حفظ کند. ملتی که ثروت دارد می تواند استقلال و حاکمیت سیاسی خود را حفظ کند و حکومتی که تولید ثروت را برای عامه مردم خود تسهیل می کند به مهم ترین منبع مشروعیت یابی سیاسی نیز دسترسی پیدا می کند.
در برابر هر آنچه گفته شد، اما یک نقطه باقی ماند. در کشور ما بیش از صدها سایت و تنها در شهر تهران 37روزنامه به اطلاع رسانی، تحلیل و تبلیغ مشغولند. در این آشفته بازار خبر و تحلیل و تبلیغ، فهم دقیق، علمی، سیستماتیک و منصفانه مسائل ایران کار سهلی نیست. در بسیاری از مواقع، مزاج، تعصب، احساس، حسادت، کینه توزی، تحریف، بزرگ نمایی، سیاه نمایی در خبر و تحلیل و تبلیغ و ترویج همه در هم مطرح می شوند. تمییز صواب از ناصواب بسیار مشکل است. تمییز تواضع از تزویر که بعضا با هم آمیخته می شوند، کار هر کسی نیست. بدون تردید هستند روزنامه ها و سایت هایی که دغدغه کشور و مردم ایران را دارند و به جامعه معیار و آگاهی می دهند. در عین حال، خلأ تحلیل علمی، بی طرف، سیستم وار و آینده نگرانه مشاهده می شود. در متدلوژی علوم انسانی، کارآمدترین و دقیق ترین روش فهم یک پدیده، مقایسه آن با پدیده های مشابه است. شاید برای دستیابی به یک تحلیل علمی، سیستماتیک، واقع بینانه و منصفانه از مسائل کشور، مقایسه آن با شاخص های کشورهایی مانند ترکیه، امارات، کره جنوبی، سنگاپور، مالزی و اندونزی مناسب ترین روش باشد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir