گزارش مجمع جهانی اقتصاد درباره رقابت پذیری شهرها
گزارش مجمع جهانی اقتصاد درباره رقابت پذیری شهرها
اقتصاد ایرانی: مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی، رقابت پذیری شهرها را بررسی کرده است که در اینجا خلاصه ای از این گزارش ارائه می شود.
شهرها در طول تاریخ موتور تولید و رشد بوده اند و در آینده نیز برای رشد و رقابت میان ملت ها و مناطق مختلف عامل تعیین کننده خواهند بود. این مساله به خصوص زمانی که شهرنشینی گسترده و سریعی در بازارهای در حال ظهور صورت می گیرد، اهمیت دارد. چرا که رقابت پذیری شهرها را به عنصر مهمی تبدیل می کند.
شش روند اصلی در خصوص شهرها قابل شناسایی است: ۱. شهرنشینی، ترکیب جمعیتی و طبقه متوسط در حال ظهور. ۲. افزایش نابرابری. ۳. پایداری. ۴. تغییرات تکنولوژیک. ۵. خوشه های صنعتی و زنجیره ارزش های جهانی. ۶. حکمرانی. این موارد شهرنشینی شرایط واقعی در شهرها را شکل می دهند. بهره گیری از این روندهای اصلی و نیز کاهش نیروهای منفی مانند نابرابری، فشار بر منابع و محیط زیست و عدم اطمینان به مقامات دولتی به این نکته بستگی دارد که عملکرد شهرها چگونه است.
این مسائل، دستورکار رقابت پذیری برای شهرها را برجسته می کند. رقابت پذیری شهرها با استفاده از عواملی مثل سیاست ها، نهادها، راهبردها و فرایندها تعریف می شود که سطح تولید پایدار شهر را معین می کنند. ثبات در مسائل اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی اهمیت دارد. بهره وری، همان استفاده موثر از منابع در دسترس است که باعث رشد اقتصادی می شود. اما این بهره وری و تولید باید پایدار باشد یعنی در بلندمدت ادامه داشته باشد و به نحوی باشد که به اهداف اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی جامه عمل بپوشاند.
برای رقابت پذیری شهرها، یک تقسیم بندی چهارقسمتی ایجاد شده که شامل ۱. نهادها، ۲. سیاست ها و تنظیم مقررات محیط کسب و کار، ۳. ارتباطات سخت افزاری و ۴. ارتباطات نرم افزاری می شود. این طبقه بندی بر ۳۳ شهر آزمایش شده است. در ادامه نکات مهمی که می توان از این مطالعه در مورد رقابت پذیری شهرها آموخت، می آید. این لیست شامل چگونگی انجام اصلاحات و موارد نیازمند به اصلاح است.
۱. نهادها: (چگونگی انجام اصلاحات) ـ چارچوب تصمیم گیری و حکمرانی
- رهبری و چشم انداز ـ باید چشم انداز واضح و بلند مدتی از این که شهرها باید به کجا برسند و اراده عملی برای تضمین رسیدن به اهداف وجود داشته باشد ـ شهرداران قدرتمند در سنگاپور، دوبی، امارات متحده عربی، اسپانیا، مدلین، کلمبیا و سورات و هند نمونه هایی از موفقیت شهرها به واسطه رهبری است.
- قدرت نهادی ـ نمونه سنگاپور، اهمیت تقویت تدریجی نهادهایی را برجسته می کند که از طریق آن ها مراحل رشد به شکل موفقی پیش می رود. در همین حال شهرهایی چون مونتری، مکزیک، کوبا و فیلیپین، نهادهای شکننده ای را نشان می دهند که نه تنها می توانند دستاوردهای کنونی را به خطر بیندازند بلکه رقابت پذیری در آینده را نیز تهدید می کنند.
- تمرکززدایی، هماهنگی و همکاری ـ شهرها باید بیشترین بهره را از قدرت تمرکززدایی ببرند. این امر با همکاری میان مناطق مختلف در صورت لزوم و افزایش هماهنگی میان بخش عمومی و خصوصی تقویت می شود.
- اغتنام فرصت ـ شهرها باید به دنبال فرصت بگردند. به خصوص در بحران های سیاسی و اقتصادی، فرصتی برای شهرها ایجاد می شود که بر اجرای اصلاحات قاطع و ضروری پافشاری کنند.
۲. سیاست ها و تنظیم مقررات محیط کسب و کار ( موارد نیازمند اصلاح)
- اصلاح بنیان ها ـ سیاست های کلان اقتصادی پایدار و معقول، مالیات گیری ساده و موثر، بازار کار منعطف، قواعد شفاف و ساده کسب و کار محلی، شبکه حمایت از اقشار آسیب پذیر ـ اینها آموزه های اولیه سیاستگذاری عمومی خوب هستند. یکی از مهم ترین درس هایی که از مطالعه موردی سنگاپور می توان آموخت این است که سیاست ها را برای تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و شهروندان ساده نگه داریم.
- ایجاد سیاست های اختصاصی برای اقتصاد خارجی ـ شهرها باید برای خودشان سیاست هایی در مورد تجارت، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، گردشگری و جذب استعدادهای خارجی داشته باشند و این سیاست ها را تا می توانند پیش ببرند.
۳.ارتباطات سخت افزاری (زیرساخت های فیزیکی اصلی)
- ترکیبی از رشد برنامه ریزی شده و طبیعی مورد نیاز است ـ این دو مکمل یکدیگرند نه جایگزین هم. محله منهتن در نیویورک با شبکه بزرگراهی و فضای کافی برای توسعه، یکی از بهترین نمونه ها برای این مساله است.
- باید شکاف شدید ارتباطات سخت افزاری پر شود ـ بیشتر شهرهای بازارهای در حال ظهور هنوز چنین شکافهایی دارند. پرکردن این شکاف ها نیازمند سرمایه گذاری گسترده برای پیشگیری از موانع تولید و رشد است.
- تراکم شهری بهتر از پراکندگی شهری است ـ این مساله شامل بلندمرتبه سازی در مرکز شهرها است که محیط مناسبی برای تجارت ایجاد می کند. هنگ کنگ و سنگاپور نمونه هایی از شهرهای متراکم هستند.
- انتخاب های هوشندانه در زیرساخت ها ـ نمونه این مساله سیستم حل و نقل عمومی در احمدآباد و سیستم آب رسانی در سنگاپور است.
۴.ارتباطات نرم افزاری
- ارتباطات نرم افزاری یعنی سرمایه اجتماعی شهر، به اندازه ارتباطات سخت افزاری در یافته های علم اقتصاد در قرن ۲۱ اهمیت دارد ـ در حالی که ارتباطات سخت افزاری و نرم افزاری به طور مشترک، شهر را تقویت می کنند، ارتباطات نرم افزاری جامعه باز در شهر را حمایت می کند که باعث نوآوری، خلاقیت و رشد می شود.
- آموزش بالاترین سطح ارتباطات نرم افزاری است ـ برخی از شهرهای امریکا مانند بوستون، پیتزبورگ، سنت لوئیس با تخصصی کردن آموزش، موقعیت منحصر به فردی برای خود ایجاد کرده اند. در آسیا، سنگاپور به قطب آموزش منطقه تبدیل شده است.
- شهرها باید زیرساخت های دیجیتال را تقویت کنند ـ این مساله باعث حمایت از رابطه انسان و کامپیوتر می شود که افراد را توانمند می کند تا بیشترین بهره را از ارتباطات سخت افزاری ببرد. زیرساخت های دیجیتال این قدرت را دارند که بهره وری فردی و سازمانی را افزایش دهند.
- افزایش کیفیت زندگی در شهرها باید در اولویت بالایی باشد. بهترین مثالها در این مورد شهر لایپزیک آلمان و بوزان است. شهرهایی مانند دوبی و سنگاپور نیز به عنوان شهرهای بین المللی به این نکته توجه دارند که باید گسترش پیدا کنند و تسهیلات آموزشی و فرهنگی خود را متنوع کنند تا توجه جهانی را به خود جلب نمایند.
- شکست در ارتباطات نرم افزاری نیز آموزنده است. مثال های این مورد را می توان شهرهایی مانند چندیگراه، لاگوس و حتی شیکاگو دانست.
در نهایت چهار ملاحظه باید در نظر گرفته شود:
- شهرهای موفق منعطف هستند و به سرعت با شرایط متغیر سازگاری پیدا می کنند.
- چهار بخش گفته شده باید در ارتباط با یکدیگر در نظر گرفته شوند.
- باید ترکیب درستی از اولویت ها با توجه به شرایط هر شهر و سطح رشد آن انتخاب شود. مشخصا اولویت ها برای یک شهر غربی با جمعیت ثابت و رشد آهسته، بیکاری و ترکیب جمعیتی کهنسال است که با اولویت های یک شهر با بازار در حال ظهور متفاوت است.
- اصلاحات در سطح محلی بیشتر از سطح ملی امکان پذیر است و روندهای شهرنشینی این امکان را تقویت می کند. شهرها باید از این فرصت استفاده کنند و قوانین جدید را تجربه کرده و اصلاحات سریع را در دستور کار قرار دهند.
