21 درصد اقتصاد ایران زیرزمینی شده است

اقتصاد ایرانی: اکبر ترکان معاون سابق وزیر نفت از دلایل تاخیر در ارائه لایحه بودجه و موانع بر سر را تامین درآمدهای دولت در بودجه سال 92 می گوید. ترکان معتقد است: باید شرایطی فراهم شود تا از بخش هایی که فرار مالیات و یا اقتصاد زیرزمینی دارند مالیات گرفته شود تا دولت بتواند بخشی از هزینه های خود را از این طریق جبران کند اما متاسفانه در اقتصاد ایران تنها طبقه حقوق بگیر یعنی کارمندان و کارگران مالیات می پردازند اما در مقابل مشاغل پردرآمد مالیاتی پرداخت نمی کنند.

ظاهرا دولت در ارائه لایحه بودجه هر سال با تاخیر مواجه است. بنظر شما علت اصلی تاخیر بودجه سال 92 چیست؟

بنظر می رسد دولت همچنان برای اجرای هدفمندی یارانه ها تاکید دارد. باتوجه به سخنان اخیر آقای احمدی نژاد اینگونه می توان استنباط کرد که اول باید تکلیف ادامه اجرای قانون هدفمندی یارانه ها مشخص شود تا براساس آن دولت لایحه بودجه را تنظیم و ارائه  دهد. این درحالیست که آنچه در مرحله اول هدفمندی یارانه ها اجرا شد با توجه به افزایش نرخ ارز که ناشی از افزایش نقدینگی در 7سال اخیر بود، خنثی شد. چراکه بنزین 100 تومانی نسبت به دلار 800 تومانی مثل بنزین 400 تومانی نسبت به قیمت دلار فعلی یعنی بالای 3 هزارتومان است.

یعنی اگر تاکید به اجرای هدفمندی یارانه ها دارد باتوجه به افزایش نرخ ارز و کاهش فروش نفت انتظار کسری بودجه قابل توجهی نسبت به سال گذشته داشته باشیم؟

همانطور که گفتم باتوجه به تاخیر دولت اینگونه بنظر می رسد که دولت منتظر روشن شدن تکلیف اجرای هدفمندی یارانه ها است. اما باتوجه اینکه هنوز این لایحه منتشر نشده و ساختار آن مشخص نیست نمی توان گفت در سال آینده با توجه به بودجه یا که دولت بسته است با چه شرایطی مواجه خواهیم شد.

دولت در بودجه سال آینده باید به چه عواملی توجه کند تا بتواند بحران ارزی و تحریم ها را پشت سر بگذارد؟

باتوجه به کاهش فروش نفت و درآمدهای ارزی دولت درحال حاضر مسوولان از روش هایی چون کسب مالیات برای تامین درآمدهای دولت در بودجه می گویند. این درحالیست که نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی کشور در حدود 7 درصد است. این امر نشان می دهد سیستم مالیاتی در کشور درست عمل نمی کند. این امر ناشی از کاهش ضریب مالیاتی نیست. بلکه به گفته مسوولان مربوطه در بخش مالیات کشور در حدود 40 درصد اقتصاد ایران یا معافیت  یا فرار مالیاتی دارد. از طرف دیگر به گفته کارشناسان اقتصادی در حدود 21 درصد اقتصاد ایران برمبنای اقتصاد زیر زمینی است. طبیعی است که در اقتصاد زیر زمینی مالیاتی پرداخت نمی شود. اگر این دو موضوع را کنارهم بگذاریم متوجه خواهیم شد که تنها 60 درصد از اقتصاد ایران مالیات می پردازد. باید شرایطی فراهم شود تا از بخش هایی که فرار مالیات و یا اقتصاد زیرزمینی دارند مالیات گرفته شود تا دولت بتواند بخشی از هزینه های خود را از این طریق جبران کند اما متاسفانه در اقتصاد ایران تنها طبقه حقوق بگیر یعنی کارمندان و کارگران مالیات می پردازند اما در مقابل مشاغل پردرآمد با توجه به درآمدهای کاذبی که دارند مالیاتی پرداخت نمی کنند.

یعنی دولت برای تامین بخشی از هزینه هایش باتوجه به شفاف نبودن درآمد افراد پردرآمد و سهم قابل توجه فرار مالیاتی و اقتصاد زیرزمینی  در اقتصاد کشور نمی تواند به این امر دلخوش کند؟

وقتی نسبت مالیات  به تولید ناخالص داخلی در حدود 7 درصد است این امر بعید بنظر می رسد. لذا ما باید  به سمتی حرکت کنیم که حداقل  نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی به 15 درصد برسد. از طرفی هزینه بودجه نیز با توجه به درآمد تولید ناخالص داخلی باید کوچکتر شود و به حدود 15 درصد برسد. آنوقت بودجه جاری از محل مالیات تامین خواهد شد. این الگو باید در بودجه ریزی مورد توجه قرار گیرد اگر براساس واقعیات عمل شود این امر دور از انتظار نیست. البته بخشی از این امر در گرو شفاف سازی درآمدهای مشاغل پردرآمد است. متاسفانه بخشی از این امر به فساد مالی برمی گردد و درحال حاضر سهم فساد مالی در اقتصاد کشور بسیار رشد کرده است.

علت اصلی کسری بودجه دولت در طی سالهای گذشته چیست ؟

وقتی دولت تصدی گری می کند و بسیار بزرگ است هرچقدر هم  بودجه در اختیار داشته باشد و مسائلی چون سو مدیریت ها و تحریم ها در میان نباشد بازهم با کسری بودجه مواجه خواهد شد. دولت باید به سمت کوچک سازی و واگذاری امور به بخش خصوصی حرکت کند باید از حجم خود کم کند. متاسفانه با این هیکل موجود نمی تواند از حجم بودجه خود بکاهد و حتی به بودجه بیشتری نیاز دارد. دولت باید دست از مقاومت بردارد و تصدی گری را به بخش خصوصی واگذار کند و خود تنها نقش حاکمیتی را ایفا کند.