بورس جای سوداگری نیست

اقتصاد ایرانی: دکتر بهمن آرمان در بورس نیوز نوشت: در مقایسه بورس های گوناگون در کشورهای مختلف، نکته ای که به نظر می رسد این است که در هیچ کدام از این بورس ها حتی بورس استانبول اثری از افراد حقیقی مشاهده نمی شود. در زمان مسوولیت اینجانب و در پی بازدید از بورس استانبول یک سوال کلیدی مطرح شد: اینکه پرداخت سود سهام شرکت ها در بورس استانبول تا چه اندازه ای در تصمیم گیری مردم برای سرمایه گذاری در بورس تاثیر دارد؟ پاسخی که از سوی مسوولان این بورس دریافت شد این بود: کسی برای سود سهام(Capital Gain) دربورس سرمایه گذاری نمی کند و سرمایه گذاران به دنبال افزایش قیمت سهام هستند.

نکته دیگر این بود که برخلاف بورس تهران، در بورس استانبول اثری از سهامدارانی که به طور مستقیم سرمایه گذاری می کنند، وجود ندارد، مگر افراد خاصی که صاحب سرمایه زیادی باشند، بنابراین بیشتر سهامداران بورس را موسسات مالی تشکیل می دهند. این موسسات مالی بانک ها ی سرمایه گذاری هستند و تنها برای سرمایه گذاری حرفه ای در بورس تشکیل شده اند و عمده سرمایه گذاری حرفه ای توسط صندوق های سرمایه گذاری انجام می شود.

 در انگلستان این صندوق ها یونیت تراست نام دارند و بالغ بر 520 واحد از این صندوق های سرمایه گذاری وجود دارد.

سازوکار این صندوق ها به گونه ای است که سرمایه های اندک مردم را جذب کرده، بنابراین از حضور مستقیم مردم در بورس جلوگیری می کنند، زیرا سرمایه گذاری در بورس یک کار حرفه ای است، بنابراین توان تصمیم گیری حرفه ای برای سرمایه گذاران حقیقی مشکل است و افراد به طور مستقیم در بورس سرمایه گذاری نمی کنند و عمده سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار از طریق نهاد های سرمایه گذاری صورت می گیرد.

 در بین این نهاد ها، صندوق های بازنشستگی سهم زیادی دارند برای مثال ارزش دارایی های صندوق دانشگاه هاروارد 10 سال قبل بالغ بر 85 میلیارد دلار بود که عمدتا به صورت سهام پس انداز استادان و دانشجویان دانشگاه را ذخیره کرده و منابع مالی این صندوق به قدری زیاد است که شرکت های کارگزاری بین خودشان رقابتی دارند مبنی بر اینکه بتوانند با دانشگاه هاروارد وارد قرارداد شوند، زیرا در آمد زیادی به همراه خواهد داشت.

البته نمونه چنین صندوق سرمایه گذاری در دانشگاه صنعتی شریف تاسیس شده که سرمایه آن حدود 500 میلیون تومان است و این مقدار نقدینگی چندان چشمگیر نیست. صندوق های بازنشستگی ناجا، ارتش و سپاه پاسداران هم نمونه دیگری از این نوع صندوق ها است.

ضمنا اگر بورسی در طول یک ماه، 6 ماه یا حتی یک سال بتواند بازدهی 100 درصدی به دست بیاورد (بازدهی سال گذشته بورس تهران 108 درصد بوده است) به این معنا است که این بورس سالم نیست، بنابراین سرمایه گذاران خرد و غیر حرفه ای ها نباید بدون اطلاعات به بورس وارد شوند، چرا که این بازار را به مرکز سوداگری مالی تبدیل می کنند.

در ایران با توجه به اینکه مدیریت جدید بورس پس از تلاش های بسیار، موفق به ایجاد صندوق های سرمایه گذاری به صورت رسمی شده که این صندوق ها از کارشناسان خبره استفاده می کنند، بنابراین باید مردم را تشویق کنیم که از طریق این صندوق ها وارد بازار شوند و نگاه بلند مدت و میان مدت به سرمایه گذاری در بورس داشته باشند.

ممکن است خوانندگان این مطلب خرده بگیرند که حتی صندوق های سرمایه گذاری هم بازده منفی داشتند، در این رابطه باید گفت: واقعیت بحران بورس عملا از زمانی که نرخ خوراک پتروشیمی به یکباره 6 برابر شد و به تدریج دامن سایر صنایع را در بر گرفت، آغاز شد و از آنجا که شرکت های سرمایه گذاری بخش عمده سهام شان مربوط به شرکت های پتروشیمی بوده، این 6 برابر شدن نرخ خوراک دلیل اصلی بازدهی منفی این صندوق ها بود.

در پایان باید گفت که یکی از راه های برون رفت بورس از بحران این است که بورس را از هجوم غیر حرفه ای ها نجات دهیم و موسسات مالی بزرگ ایجاد کنیم، چرا که این موسسات باید بازارگردان این گونه سهام باشند.