بیماری ۷۰ ساله اقتصاد ایران چیست؟

مشکل اقتصاد ایران 70 سال پیش از زمانی شروع شد که به نفت به چشم درآمد نگاه شد در صورتی که باید پول نفت به سرمایه تبدیل می شد.
طی 70 سال گذشته به علت آنکه به پول نفت به چشم درآمد نگاه شده اقتصاد ایران دچار بیماری هلندی ایرانی شده است. این بیماری وضعیت بدتری نسبت به بیماری هلندی دارد. چراکه این بیماری ظرف 15 سال در هند مداوا شد اما ما 70 سال است به این بیماری هلندی ایرانی مبتلا شده ایم و همچنان با وهم و تخیل به دنبال مداوای آن هستیم.
در چنین شرایطی بهترین علاج، تغییر کامل بودجه ریزی در کشور است. باید قبول کنیم که در برنامه 5 توسعه نباید پول نفت را در بخشی جز سرمایه گذاری بین نسلی هزینه می کردیم. سرمایه گذاری بین نسلی شامل صرف سرمایه در آموزش و تحقیق و فرایند تکنولوژی و برند سازی و تجاری سازی آموزش عالی است. به نوعی از این طریق باید از تجاری سازی حمایت کرد.
در برنامه پنجم توسعه قبل از اینکه بحرانی بوجود بیاید حداقل 100 میلیارد دلار از نیازهای سرمایه گذاری بخش انرژی اشتباه دیده شده است. همچنین در این برنامه می توانستیم حدود 150 میلیارد دلار سرمایه گذاری در بخش های مربوط به صنعت احداث عمران و زیربنایی در نظر بگیریم. در واقع می توانستیم حداقل 250 میلیارد دلار از درآمد های نفتی را صرف توسعه و سرمایه گذاری در پروژه های ملی کنیم.پروژه 250 حداقل می توانستیم صرف سرمایه گذاری کنیم.

اما متاسفانه از ولع زیاد تمام پول را خرج کردیم و این اشتباه عظیم را مرتکب شدیم.این روش براساس اقتصاد وهمی و تخیلی است. ارزیابی تخیلی مثل آدمی مریض است که برای مداوا به نعل بند مراجعه می کند و البته خوب هم نمی شود. در حال حاضر در وضعیتی افتادیم که ما اسمش را می گذاریم بحران مرض هلندی ایرانی این بیماری بدتر از اقتصاد هلندی است. ما 70 سال است به این بیماری گرفتاریم و ابعاد حجمی آن روز به روز بیشتر می شود.

این مساله هیچ ربطی به تحریم ندارد. متاسفانه در حال حاضر برخورد با تحریم براساس اقتصاد وهمی است نه براساس اقتصاد واقعی وقتی می گویند تحریم تاثیرندارد یعنی براساس یک اقتصاد تخیلی پیش می رویم. وقتی در برنامه می آید که باید تا پایان برنامه پنجم به بیش از 5 میلیون بشکه نفت تولید روزانه نفت برسیم این بدین معنی است که باید برای اینکار سرمایه گذاری کرد و نیاز به منابع مالی است. اگر می خواستیم این برنامه محقق شود باید سرمایه گذاری میکردیم نه سرمایه را به بخش واردات موادغذایی اختصاص دهیم.
در حال حاضر اولویت اختصاص ارز را به واردات کالاهای عمومی داده اند در حالیکه باید این ارز را به بخش اشتغال و توسعه صنعت اختصاص داد. همه می دانند که برای حفظ شرایط باید ارز را به بخش صنعت و توسعه آن اختصاص داد که قطعا در پی آن اشتغالزایی خواهد بود و بسیاری از مشکلات را برطرف می کند.

بنابراین تمام این شواهد نشان می دهد که اقتصاد ایران تخیلی اداره می شود و باید تغییر جدی در بودجه نویسی و سیاست های اقتصادی داد.