ساختمان‌ها آسمان تهران را بلعیدند

نهایی شدن طرح تفصیلی شهر تهران بی شک مهم ترین رویداد شورای سوم در سال 90 بود. قرار بود طرح تفصیلی نقشه راهی باشد تا به گفته شهردار تهران راه فساد و رانتخواری ها را در شهرداری ببندد اما گذر زمان طی زمان ابلاغ طرح تفصیلی تاکنون نشان داده ابعاد این طرح از یکسو دست مجریان و از سوی دیگر دست سودجویان را در اجرای طرح های بلندمرتبه سازی و بالا بردن ارتفاع ساختمان ها و ساخت و سازها بسته است و گاهی از حاشیه عدم رعایت این طرح پروژه هایی مانند پروژه ایران زمین یا 99 گود پر خطر در تهران پیدا می شوند. 

به گزارش اعتماد، طی روزهای گذشته رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران از شهرداری برای لغو 1150 مصوبه یی که در شورای معماری و شهر سازی مناطق به تصویب رسیده بود تقدیر کرد. این در حالی است که با وجود لغو این مصوبات در فروردین ماه، گزارش های مستند حاکی از آن است که درآمد کلان شهرداری از تراکم وابسته به رعایت نکردن این مصوبات است به طوری که از دی ماه تا اسفندماه 92 تنها در یکی از نواحی منطقه سه تهران 103 میلیارد تومان از فروش تراکم درآمد حاصل شده است. پس آیا با لغو این مصوبات می توان به ادامه پیدا کردن مسیر صحیح طرح تفصیلی امید داشت؟

طرح تفصیلی شهر تهران چیست؟

طرح تفصیلی را می توان نقشه راه ساخت و ساز در پایتخت دانست. در این طرح پایتخت به 4 پهنه سکونت، فعالیت، مختلط و حفاظت سبز تقسیم شده است که به موجب آن، زمین های قابل استفاده در شهر، برحسب قرارگیری در یکی از این قسمت ها، مشمول یکی از انواع ساخت وسازهای مجاز خواهد شد به این معنی که در هر پهنه مقررات با دیگری متفاوت است. در پهنه «سکونت» مجوز ساخت وساز فقط برای کاربری مسکونی با تراکم 4 طبقه تا نهایت 6 طبقه صادر می شود و برای یکسری از مناطق ویژه شهر نیز اجازه بلندمرتبه سازی با شرایط خاص، در حد 12 طبقه و بیشتر نیز داده خواهد شد. در طرح تفصیلی تاکید شده برای بلندمرتبه سازی در مناطق ویژه، سازنده باید طرح توجیهی بیاورد. پهنه «فعالیت» قسمت هایی از شهر است که وجه غالب آن، کار و فعالیت بوده و سهم سکونت در آن بسیار محدود است. این پهنه مناطق بسیار متراکم تهران را که دسترسی های ضعیف به آن وجود دارد شامل می شود. ارتفاع ساختمان هایی که در پهنه فعالیت احداث می شوند بین 6 تا 10 طبقه و حتی بیشتر خواهد بود، به این معنی که در مناطقی از تهران که در پهنه فعالیت قرار می گیرند اجازه ساخت بلندمرتبه داده می شود اما کاربری این سازه های بلند، غیرمسکونی خواهد بود. پهنه سوم که «مختلط» نام دارد، مناطقی از تهران را شامل می شود که در آنها، شهرداری اجازه ساخت وساز های توام یعنی کاربری مسکونی و تجاری را با هم می دهد. این پهنه قسمت هایی از شهر تهران است که از رشد خزنده فعالیت در بافت های مسکونی پدید آمده است. در پهنه «مختلط» حداکثر ارتفاع ساختمان های جدید 6 طبقه تعیین می شود و ساختمان هایی که کاربری تجاری، اداری و مسکونی را با هم داشته باشند، حداقل باید 6 طبقه ارتفاع را رعایت کنند. پهنه چهارم در تهران «حفاظت سبز» نام گرفته که مناطق به خصوصی در پایتخت را که به هیچ وجه نباید در آنها ساخت و ساز شود شامل می شود.

ماجرای 1150 تخلف چه بود؟

محمد سالاری، رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در این باره به «اعتماد» گفت: مشکل مهمی که بعد از ابلاغ طرح تفصیلی در ابتدای سال 91 به وجود آمد مصوباتی بود که معاونت معماری و شهرسازی در بخشنامه یی تحت عنوان مصوبات ستادی، حمایتی _ نظارتی تصویب و به مناطق ابلاغ کرد در حالی که این بخشنامه بر خلاف مفاد طرح تفصیلی بود. سالاری افزود: بررسی گزارش های ساخت و ساز در کمیسیون معماری و شهرسازی شورای چهارم حاکی از آن بود که موجودیت شورای معماری مناطق به نوعی است که فرصت بهره برداری و سوءاستفاده را فراهم کرده است؛ یعنی برخی افراد که از شرایط قانونی اطلاع داشتند با طرح موضوع در این شورا در سطح مناطق مصوبه می گرفتند تا بتوانند بر خلاف طرح برای ساختمان ارتفاع بگیرند یا مشکلات ساخت و ساز یک ساختمان را حل کنند و از آنجا که شورا برای حل مشکلات مردم تشکیل می شد این روند سبب شد تا کمیسیون به تشکیل کارگروهی برای تحقیق در این باره اقدام کند.

رییس کمیسیون معماری و شهرسازی گفت: تحقیقات با بررسی کلیه پروانه های در حال اخذ آغاز شد و کارگروه در فرآیند سیستمی پورتال شهرداری پی برد که مصوبات شوراهای معماری مناطق دارای تخلف است به طوری که 80 درصد مصوبات بر خلاف روح طرح تفصیلی بود. سالاری با بیان اینکه برخی از این مصوبات آگاهانه یا ناآگاهانه منجر به زیر پا گذاشتن طرح تفصیلی در مجموع مدیریت شهری تهران بوده است، تاکید کرد: همین مصوبات شورای معماری مناطق سبب شده تا مجموعه یی ناهماهنگ از ساختمان های کوتاه و بلند، به بهای گم شدن خط آسمان شهر ایجاد شده است. سالاری گفت: به این ترتیب با طرح موضوع در مدیریت شهری، شاهد اقدامی مثبت از سوی معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران مبنی بر لغو 1150 مصوبه یی شورای معماری مناطق که برخلاف طرح تفصیلی است در فرودین ماه بودیم. رییس کمیسیون معماری و شهرسازی خاطرنشان کرد: بحث این است که اگر طرح تفصیلی مشکلی دارد که مردم به واسطه آن امکان ساخت و ساز ندارند، باید موضوع به شکل عمومی در پورتال شهرداری تعریف شود تا فقط این ملاک و معیار خاص عده یی نباشد و ضابطه کلی برای همه لحاظ شود. واقعیت آن است که طرح تفصیلی دست روی رانت های کلان شهرداری گذاشته است و معنای آن بسته شدن دست مدیریت شهری به ویژه در مناطق و نواحی است و هر چه این سیستم قانونمند تر باشد مانور دادن برای ساخت و ساز و صدور تراکم سخت تر است و این به آن معناست که به ویژه در مناطق سکونت، رضایت شهروندان را پایین می آورد.

مصوبه ای لغو نشده است!

با این وجود پژمان پشمچی زاده، شهردار منطقه پنج تهران در گفت وگو با «اعتماد» ضمن دفاع از عملکرد شورای معماری مناطق تاکید کرد: شورای معماری در ساختار قانونی شهرداری است از این رو مصوبه یی خلاف ضابطه ها اعمال نمی کند. وی تاکید کرد: هیچ مصوبه یی لغو نشده و اگر این اتفاق افتاده تاکنون خبری از آن به شهرداری ها نرسیده است و آنچه در ابتدای فروردین ماه از سوی معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران ابلاغ شد تنها تاکید بر اظهارات شهردار تهران مبنی بر رعایت ضوابط و اصول و موازین حاکم بر طرح تفصیلی مصوب شورای شهر بود. به این ترتیب آنچه از بررسی ها حاصل شد حکایت از روایت هایی گوناگون از روندی است که منجر به ساخته شدن ساختمان های سینوسی در شهر تهران شده است، آنچنان که این روند صدای استاندار تهران را درآورد که در نخستین دیدار خود از شورای چهارم بگوید: به عنوان یک شهروند، آنچه در طرح تفصیلی اجرا شده را خوب نمی بینم چرا که هیچ کجای دنیا نمی بینید که ساختمان ها در هر کوچه وخیابان سینوسی باشند و در کوچه 6 متری ساختمان 5 طبقه بسازند. این اظهارات به خوبی نشان می دهد اعمال طرح تفصیلی برای عبور از مرز مدیریت شهری تهران راه سختی پیش رو دارد.