چشم انداز قیمت نفت در سال 2014

خطیب در مقاله منتشر شده در پایگاه اطلاع رسانی اندیشکده بروکینگز با اشاره به بهای 110 دلاری هر بشکه نفت و ثبات غیرمعمول قیمت بازار نفت در سه سال گذشته نوشت، با این حال، پیش بینی های مبتنی بر عرضه گسترده و کاهش تقاضا حاکی از آن است که بهای طلای سیاه در سال جاری میلادی به میانگین 105 دلار کاهش می یابد.

خطیب با یادآوری این نکته که به رغم ورود گسترده ˈشیل اویلˈ آمریکا به بازار نفت، تحولات ژئوپلیتیک در سوریه، لیبی و نیجریه تا کنون مانع از اشباع این بازار شده است، با طرح این سوال که قیمت این ماده تا کی می تواند بالای 100 دلار باشد، افزود: این کاهش قیمت درست در زمانی روی می دهد که بزرگترین مصرف کننده نفت در دنیا در حال نزدیک شدن به هدف بلند مدت استقلال و خودکفایی انرژی است.

آمریکا در پی بحران نفت در سال 1973 به ضرورت خودکفایی پی برد و سال های اخیر شاهد اجرای برنامه هسته ای جامع، تولید سوخت های زیستی و تلاش برای استخراج نفت از منابع هزینه بر تر از سوی این کشور در کانادا، عمق خلیج مکزیک، آلاسکا، برزیل و ذخایر نفت غرب آفریقا و در نتیجه کاهش وابستگی به نفت خاورمیانه بوده است.

اخیرا نیز استخراج و توسعه منابع غیرمتعارف نفت و گاز در آمریکا و قرار گرفتن این کشور در آستانه تبدیل به صادر کننده نفت موجب انقلاب در روند جریان انرژی و سیاست های این حوزه شد اما، با این حال، مانند بسیاری از منابع متعارف، اتکای آمریکا به تولیدات منابع غیرمتعارف بسیار هزینه بر و مخاطره آمیز است زیرا نرخ تولید و مصرف آنها در مقایسه با منابع متعارف، کمتر قابل پیش بینی است. از این رو باید گفت که عرضه محلی و منطقه ای آمریکا در برابر نوسانات قیمت بسیار ضعیف و آسیب پذیر است.

تحلیلگران می گویند عصر ˈنفت آسان و سهل الوصولˈ به سر آمد و اکنون، دوره روند استخراج هزینه بر و سرمایه بر است. با توجه به بخش ˈشیل اویلˈ و گاز در حال حاضر به 5/1 دلار سرمایه گذاری در ازای 1 دلار درآمد نیاز دارد، چندین کمپانی بزرگ نفتی ترجیح دادند که به جای شیل در توسعه عملیات در میادین نفتی ˈآسان و سهل الوصولˈ خاورمیانه سرمایه گذاری کنند. نفت عراق با همه مخاطرات، نفت لیبی و ایران در صورتی که سیاست ها اجازه دهد، به نظر چشم اندازهایی جذاب و جالب توجه هستند.

خطیب با این پیش بینی که با توجه به روند کند احیای اقتصاد جهانی و نرخ رشد پایین و بی سابقه هند و چین، ظاهرا کاهش قیمت نفت، قطعی است، افزود:با وجود هزینه پایین تولید نفت خاورمیانه، تنها تعداد کمی از کشورهای کوچک تر منطقه قادر به مقابله با سقوط قیمت نفت به زیر 100 دلار هستند.

با توجه به پیش بینی صندوق بین المللی پول مبنی بر کاهش عواید نفتی در تقریبا همه صادر کنندگان نفت منطقه تا پایان سال 2015 در صورت سقوط قیمت نفت، اغلب کشورهای منطقه برای تامین هزینه های جاری دولت به قیمت 90 دلار یا بیشتر برای هر بشکه نفت نیاز دارند. حتی انتظار می رود فروش نفت به قیمت صد دلار نیز هزینه های عمومی منطقه را کاهش دهد.

کشورهای منطقه به قیمت بالای نفت، صرف یارانه های انرژی برای مصرف کنندگان داخلی و قصور در سرمایه گذاری برای نسل های آتی خو گرفته اند. کاهش شدید قیمت نفت تهدیدی برای ثبات سیاسی بیشتر کشورهای منطقه خاورمیانه و احتمالا موجب تضعیف صنعت نفت روبه رشد آمریکا می شود.

در عین حال، قیمت بالاتر نیز تهدیدی برای ثبات اقتصاد جهانی به شمار می رود. علاوه بر این، نوسانات شدید قیمت نفت برنامه های بودجه مصرف کنندگان و استراتژی های تجاری و کاری تولید کنندگان را تحت تاثیر قرار می دهد.

خطیب به اعضای سازمان بین المللی انرژی و بسیاری از تولید کنندگان غیر عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت(اوپک) توصیه می کند که برای حفظ خود در برابر نوسانات قیمت نفت، ذخایر انرژی خود را ذخیره کنند و همانگونه که سازمان بین المللی انرژی در ژوئن 2011 عمل و 60 میلیون بشکه از ذخایر خود را در واکنش به اختلال در روند ورود نفت لیبی به بازار، روانه بازار نفت کرد، از ذخایر خود به وقت خود برای حفظ خود در برابر نوسانات بازار استفاده کنند.

وی همچنین بر ضرورت همکاری بیشتر سازمان بین المللی انرژی و اوپک تاکید کرد و گفت، این دو سازمان این توانایی را دارند که الگوی مداخله مناسب را در زمینه منافع مشترک مربوط به ثبات قیمت ابداع کنند. ثبات قیمت به نفع اقتصادهای متکی به نفت اوپک و تولید کنندگان بزرگ آفریقا است و موجب تثبیت درآمدهای ملی، حمایت از طرح های هزینه ای دولت و برنامه ریزی برای آینده از طریق ایجاد و توسعه صندوق های پول می شود.

قیمت تثبیت شده 100 دلار برای هر بشکه نفت باعث اطمینان بازار و سیاست های جهانی انرژی می شود، تاثیراتی مثبت بر سازوکار انرژی جهانی دارد، موجب تشویق توسعه منابع انرژی های جایگزین مانند باد و انرژی خورشیدی و سرمایه گذاری شرکت های بزرگ نفتی در زمینه فن آوری های کارامدتر و مناطق دور افتاده تر می شود.

برخلاف باور عامه، قیمت پایین تر نفت به شکوفایی اقتصاد آمریکا و کشورهای بزرگ تولید کننده نفت آسیب پذیر در برابر نوسانات قیمت نفت لطمه می زند. احیای اقتصاد بر مبنای انرژی ارزان موجب ضعف بیشتر اقتصاد به هنگام وارد آمدن شوک گریزناپذیر قیمت است. اقتصاد جهانی نیازمند قیمت ثابت و پایداری است که می تواند زمینه را برای برنامه ریزی موثر و کارا فراهم کند.