15 میلیارد دلار خسارت مالی بحران اوکراین

آرش پورابراهیمی: اقتصاد اوکراین شرایطی بحرانی را تجربه می کند. ارزش پول این کشور طی یک ماه اخیر 20 درصد کاهش یافته و ذخایر ارزی این کشور نیز از حدود 30 میلیارد دلار به تنها 15 میلیارد دلار کاهش یافته آن هم به رغم محدودیت هایی که توسط بانک های این کشور برای برداشت سرمایه وضع شده است. همچنین جای تعجبی نیست که درآمد مالیاتی سقوط کرده و پرداخت مستمری بازنشستگان نیز به تاخیر افتاده است. البته پیش از ناآرامی های سیاسی اخیر نیز اقتصاد اوکراین به اندازه کافی شرایط وخیمی را تجربه می کرد و به همین خاطر بود که ویکتور یانوکوویچ، رئیس جمهور برکنار شده، ترجیح داد که به جای رشد همکاری های اقتصاد با اتحادیه اروپا وامی 15 میلیارد دلاری را از روسیه دریافت کند، تصمیمی که البته در نهایت به سقوط او انجامید. علاوه بر همه این ها، دولت جدید اوکراین با نگرانی دیگری نیز مواجه است و آن اینکه اکنون روسیه به عنوان یکی از شرکای تجاری بزرگ و تامین کننده انرژی اوکراین این توانایی را دارد که اقتصاد اوکراین را بیش از پیش زمین گیر کند. محتمل ترین گزینه به شیوه تامین گاز اوکراین توسط روسیه باز می گردد، شاید روسیه در میزان صادرات گاز به اوکراین و یا حداقل در بهای آن تجدید نظر کند. به همین خاطر اوکراینی ها مجبورند به منابع گازی غرب این کشور رجوع کنند، هرچند که هنوز مشخص نیست که چه میزان گاز در این ذخایر وجود دارد اما با توجه به اینکه زمستان به پایان رسیده اوکراینی ها چند ماهی زمان دارند تا تولید گاز از این منابع را افزایش دهند.

یک چهارم صادرات اوکراین نیز راهی روسیه می شود و هر گونه اخلالی در این صادرات می تواند به بهای میلیاردها دلار برای اقتصاد اوکراین تمام شود. روسیه طی هفته های اخیر واردات گوشت خوک از اوکراین را ممنوع کرده با این بهانه که ناآرامی های سیاسی به شیوه نظارت بر تولید و در نتیجه کیفیت گوشت ها تاثیر منفی گذاشته است. از وام 15 میلیارد دلاری روسیه به اوکراین نیز تاکنون تنها 3 میلیارد دلار آن پرداخت شده و پرداخت بقیه آن با تردیدهایی جدی مواجه است و این در حالی است که اگر نرخ بدهی دولتی اوکراین از مرز 60 درصد تولید ناخالص داخلی فراتر برود، اقتصاد این کشور با برچسب ورشکسته مواجه خواهد شد. به اعتقاد مجله اکونومیست، اکنون زمانی است که صندوق بین المللی پول باید دست به کار شود و اقتصاد اوکراین را نجات بدهد اما مشکل اینجاست که این نهاد تجربه چندانی در مورد کمک در شرایط بحرانی ندارد. کمک های مالی صندوق بین المللی پول معمولا در درخواست اصلاحات اقتصادی همراه می شوند و چنین اصلاحاتی به خصوص در بخش یارانه ها در اقتصاد اوکراین چندان قابل اجرا نیست. علاوه بر این، صندوق بین المللی پول علاقه چندانی ندارد که از این نهاد برای اهداف ژئوپلتیک آمریکا استفاده شود.

 اوکراین اکنون حداقل به 3 تا 4 میلیارد دلار نیاز دارد تا بتواند از پس پرداخت هزینه های داخلی تا انتخابات ماه مه بر بیاید. اتحادیه اروپا دیگر گزینه احتمالی برای پرداخت کمک به اوکراین است اما پرداخت همه نیازهای اوکراین توسط این اتحادیه بار مالی سنگینی را متوجه اتحادیه اروپا می کند.  

تصاویری که این روزها از اوکراین در شبکه های مختلف پخش می شود از بحرانی سیاسی در این کشور حکایت دارند اما در پشت صحنه این تصاویر، بحران عمیق تری اوکراین را در بر می گیرد، بحرانی اقتصادی که اثرات آن به زودی از این کشور محو نخواهد شد.