خداحافظی رییس جمهور از ارز 1226 تومانی
هرساله با فرا رسیدن آذرماه همه تحولات در دایره بودجه سال آینده می چرخد، رفت و آمدها و چانه زنی ها به اوج خود می رسد و آنهایی که خوب می دانند که چه کنند، از بودجه مناسبی برخوردار می شوند. البته"هشدار، اولتیماتوم، نامه نگاری و ..." در سال های اخیر نتوانست احمدی نژاد را به عقب نشینی وادار و او، بودجه را سر موقع به مجلس ارائه کند بلکه رئیس جمهور هرزمانی صلاح دانست، بودجه را به پارلمان تقدیم کرد؛ حتی اگر شده سه ماه به دولت بودجه علی الحساب یا چنددوازدهم بدهند.
با این حال، این روزها و هفته ها در محافل دولتی، خصوصی و دانشگاهی همه از ویژگی های بودجه آخر احمدی نژاد می پرسند و نسخه پایانی او برای بودجه ریزی کشور. آیا محمود احمدی نژاد ترجیح می دهد بودجه منعطف همراه با شرایط روز به مجلس ارائه کند یا باید شاهد تعهدات سنگین بودجه ای برای دولت آینده باشیم؟
براساس وعده های دولتی ها از بودجه به شدت انقباضی سال 92، اتکای بودجه به نفت به شدت کاهش و به مالیات افزایش خواهد یافت، ضمن اینکه همه چیزی که در گذشته های نه چندان دور در بودجه سایه ( بودجه اضطراری در شرایط خاص) دیده می شد، در بودجه سال آینده خواهد آمد.
شرایط خاص کشور که منجر به کاهش حداقل 20 درصدی هزینه های جاری دستگاه ها – براساس اعلام مسئولان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری- در سالجاری شده، می طلبد دولت از هر گونه افراط و تفریط بودجه ای برای سال 92 بپرهیزد.
معمای بودجه ای دولت را باید در تراز عملیاتی ( درآمد-هزینه) بودجه و یا به عبارتی، کسری بودجه آشکار دولت جستجو کرد؛ ترازی که قرار بود تا پایان برنامه چهارم توسعه (سال 89)، صفر شود، اما این هدف هیچ گاه محقق نشد و در دولت دهم نیز چندین برابر شد. به گزارش مهر؛ البته تراز عملیاتی، زمانی (دوران ریاست فرهاد رهبر بر سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق) در حال کاهش بود، اما با انحلال سازمان مدیریت سابق، این روند تغییر کرد؛ سازمانی که به گفته کارشناسان، نیاز به تغییر ساختار داشت اما نباید منحل می شد.
در همین حال، بررسی های تاریخی نشان می دهد همواره لایحه بودجه در ایران با کسری بسته شده به طوری که این موضوع از تدوین نخستین بودجه توسط صنیع الدوله ( کسری بودجه 500 هزار تومانی ) تاکنون ( کسری بودجه 54 هزار میلیارد تومانی در سال 90 بنا به گفته رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس) همواره صادق بوده است.
به طور کلی موضوع کسری بودجه در ایران ریشه فرهنگی دارد و همواره خانوار ایرانی از دولتمران خود در این باره نسخه برداری کرده اند و براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، خانوار شهری و روستایی نشین از سال 1359 تا امروز همواره با کسری بودجه مواجه بوده اند.
با این حال، در بودجه 92 کل کشور چندین سناریو در دستور کار دولت قرار دارد؛ نخست اینکه ارز 1226 تومانی برای همیشه به تاریخ می پیوندد، دوم اینکه چون دولت وعده کاهش شدید اتکای بودجه به نفت را داده، بعید است نرخ های بالاتر از 2000 تومان برای نرخ ارز مرجع پیشنهاد دهد، زیرا اگر این اتفاق بیفتد، اتکای بودجه به نفت ( با محاسبه درامد ارزی برمبنای ریال) قطعا افزایش خواهد یافت. برهمین اساس، پیش بینی می شود نرخ ارز مرجع در بودجه 92 حول و حوش 1600 تومان تعیین شود.
سناریوی دوم درباره قیمت پایه نفت در بودجه 92 است که پیش بینی ها از نرخ 80 تا 100 دلاری برای هر بشکه نفت حکایت دارد. کارشناسان می گویند، باتوجه به شرایط خاص کشور و تشدید تحریم ها، منطقی است در طراحی بودجه 92، روی صادرات یک میلیون بشکه نفت در روز حساب کنیم که در سال حدود 365 میلیون بشکه می شود و اگر بر مبنای قیمت پایه نفت فرضا 100 دلار تخمین بزنیم، درآمد ارزی حداقل حدود 36.5 میلیارد دلار می شود.
سناریوی سوم به سایر درآمدهای دولت مانند درآمدهای مالیاتی مربوط می شود که به احتمال زیاد، این نوع درآمدها در بودجه سال آینده حداقل 10 درصد و حداکثر 20 درصدی ( به طور متوسط 15 درصد) افزایش خواهد یافت.
به گزارش اقتصاد آنلاین، این در حالی است که ثروتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، چند روز گذشته پیشنهاد داده بود تا میزان فروش هر بشکه نفت در روز را یک میلیون در نظر بگیریم و برای واقعی شدن بودجه قیمت هر دلار را 2500 تومان در بودجه منظور کنیم. وی درباره نگرانی ها از افزایش ارز در بودجه نیز بیان کرده بود که برای کاهش اثرات منفی این افزایش؛ به افراد و خانوارها کوپن اعطا گردد.
رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز در روزهای گذشته در گفتگو با خرنگاران در مورد بودجه 92 اعلام کرده بود که ما به دنبال کاهش سهم درآمدهای نفتی در بودجه دولتی هستیم و باید متذکر شویم که ثروتمند نیستیم و باید صرفه جویی کنیم. وی همچنین پیشنهاد کرده بود که برای این کار می توانیم بدون افزایش مالیات ها؛ پوشش مالیاتی را افزایش دهیم تا مانع از فرارهای مالیاتی شویم و از این طریق درآمدهای دولت را افزایش دهیم. مصباحی مقدم همچنین اظهار امیدواری کرده بود که با کاهش اتکا به درآمدهای نفتی؛ تورم هم کاهش می یابد. وی همچنین خبر داده بود که دولت تخصیص عمرانی را بسیار کاهش داده و دربودجه جاری هم انقباضی عمل کرده است.
از سوی دیگر بررسی ها بر روی کسری بودجه دولت نشان می دهد که کسری بودجه ناشی از بی انضباطی دولت در هزینه های مالی به معنای تزریق نقدینگی آن هم عمدتاً از محل درآمدهای نفتی بودجه است، بنابراین در شرایطی مانند شرایط امسال که کسر بودجه ناشی از بالا زدن درآمدها در مقایسه با ارقام پیش بینی شده نیست می توان امیدوار بود که دولت انضباط بیشتری در خرج کردن داشته گرچه این انضباط خیلی دیرهنگام یعنی در سال پایانی عمر دولت دهم به وجود آمده است. اگر دولت به دنبال کاهش آثار منفی کسری بودجه در اقتصاد کشور است؛ باید واقع بینانه عمل کند و علاوه بر تخمین واقعی درآمدها، بودجه های عمرانی را دولت را به طرح های نیمه تمام سال 91 اختصاص دهد تا از آثار تورمی آن کاسته شود.
به گزارش اقتصاد آنلاین، از سوی دیگر کسری بودجه دولت در سال جاری، اگرچه همراه با نظم مالی بیشتر دولت بوده است اما آثار بی نظمی های مالی دولت در سال های گذشته در این کسری بودجه کاملاً هویدا است.
کارشناسان اقتصادی از دولت دهم انتظار دارند این دولت از هرگونه حرکتی در بودجه 92 که بدهی و کسری بودجه و متعاقب آن پیامدهای تورمی برای دولت آینده به دنبال خواهد داشت، خودداری و براساس واقعیات و شرایط فعلی اقتصادی، تصمیم گیری کنند.
