کارگران در غم بی تشکلی مانده اند

کارگران در حال حاضر سه تشکل دارند که هر یک کار خود را انجام می­دهند و شوراهای اسلامی کار نیز یکی از این تشکلهاست. دو تشکل دیگر، انجمنهای صنفی کارگری و کانونهای نمایندگان کارگری است. در سالهای اخیر به دلیل وضعیت خاص اقتصادی کشور، تشکلهای کارگری از جمله شوراهای اسلامی کار، نقش کمرنگ­تری را در بین کارگران ایفا می­کنند. با این حال، شوراهای اسلامی کار منسجم­ترین تشکل کارگری در کشور و مورد اعتماد کارگران است و بین کارگران نفوذ زیادی نیز دارد.

در سالهای اخیر ممکن است تشکلهای کارگری از نظر کمی با رشد روبه­رو بوده­اند اما کیفیت و قدرت مانور آنها زیاد نبوده است. وقتی وضعیت اقتصادی مناسب و اشتغال رو به رشد باشد، کارگران حق انتخاب دارند اما اکنون که شرایط مهیا نیست، طبیعی است که شغل بر کارگران تحمیل می­شود و آنها به دنبال حداقلها می­گردند نه ایده­آلها.

چند ماه است در پیشنهادهایی که برای اصلاح قانون کار داده می­شود، درخواست شده است که تشکلهای کارگری در هم ادغام شوند و یک تشکل واحد که از سوی سازمان جهانی کار نیز کارگران ایران را بتواند نمایندگی کند، انتخاب شود. ایران جزو 45 کشور اول است که به سازمان جهانی کار پیوسته اما هنوز در اجلاس سالانه این سازمان، باید درباره تشکلهای کارگری خود پاسخگو باشد. در آخرین اجلاس سازمان جهانی کار، من با خانم هنری، مدیرکل استانداردسازی سازمان جهانی کار ملاقات کردم. مشکلی که این سازمان به تشکلهای کارگری ایران می­گیرد، نام و پسوند تشکلها نیست و همچنین آنها نمی­گویند که یک یا چند تشکل داشته باشید. نظر آنها این است که تشکلی که در ایران به عنوان تشکل کارگری مطرح می­شود، خواسته کارگران را مطرح کند و از سوی کارگران انتخاب شود. در این میان، اگر کارگران بخواهند که یک یا چند تشکل داشته باشند، سازمان به خواست آنها احترام می­گذارد. شوراهای اسلامی کار به دلیل این که عضویتش باید توسط یک هیات نظارت شامل نماینده کارگران، کارفرما و دولت تایید شود، مورد تایید سازمان جهانی کار نیست. آنها می­گویند که چرا کارفرما یا دولت باید برای کارگران تصمیم بگیرد. از آن سو، نمایندگان کارگری نیز از نظر سازمان جهانی کار یک تشکل واقعی محسوب نمی­شود و بیشتر به نمایندگان کارفرما شباهت دارند تا نمایندگان کارگران و ساز و کار انتخاب آنها نیز چندان مطابق با خواسته کارگران صورت نمی­گیرد.

اکنون که فرصت اصلاح قانون کار پیش آمده، بهتر است که شکل تشکلهای کارگری را نیز اصلاح کنیم تا در سازمان جهانی کار، به جای این که مدام پاسخگوی سئوالات درباره تشکلهایمان باشیم، مطالبات واقعی خود را مطرح کنیم. به نظر من، انجمنهای صنفی کارگری، تشکلهایی هستند که در ایران شناخته شده­اند و ساختار و اساسنامه­اش می­تواند طوری باشد که دولت و کارفرما نیز در آن دخالتی نداشته باشد. در این صورت، اگر تشکلها با هم ادغام شوند و یک تشکل منسجم و قدرتمند به وجود بیاید بهتر از این است که ما چند تشکل کارگری داشته باشیم اما همه­شان ضعیف باشند.