۲ میلیارد شاخه گل ایرانی، در حسرت صادرات

افزایش صادرات غیرنفتی یکی از شعارهای دولتمردان است، وقتی ما هفتمین تولیدکننده گل در جهان هستیم چرا از این ظرفیت نتوانسته ایم به درستی استفاده کنیم؟ توان تولید و میزان صادرات این محصول سالانه چقدر می تواند باشد و مهم تر این که چه موانعی بر سر راه صادرات گل کشورمان وجود دارد؟

تولید ۲ میلیارد شاخه گل

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه استان تهران نیز به تولید سالانه ۲ میلیارد شاخه گل در ایران اشاره می کند و می گوید: با آن که هم اکنون در کشور این میزان گل تولید می شود اما کمتر از ۱۰ درصد گل های تولیدی صادر می شود.

وی می افزاید: سال گذشته ۱۸۰ میلیون شاخه گل به ارزش ۶۰ میلیون دلار به بازارهای جهانی صادر شد که ۶۰ میلیون شاخه در ۶ ماه نخست و ۱۲۰ میلیون شاخه در ۶ ماه دوم صادر شد در حالی که می توانستیم بیشتراز این میزان صادر کنیم.

محمود حسنولی مدیرعامل اتحادیه گل و گیاه ایران نیز در این باره می گوید: ایران قابلیت زیادی برای تولید انواع گل دارد. زیرا ما از تنوع آب و هوایی مطلوبی برخورداریم و در واقع در تولید انواع گل در کشور مشکلی نداریم. در این راستا سرمایه گذاری خوبی شده و افراد متخصصی در تولید انواع گل فعال هستند.

مدیرعامل اتحادیه گل و گیاه ایران نیز معتقد است: اگر به دنبال افزایش صادرات گل هستیم باید به نوع گل تولیدی توجه کنیم زیرا نوع گل تولیدی در صادرات آن مهم است.

از وی درباره میزان تولید و صادرات گل سوال می کنیم، حسنولی ارائه هرگونه آمار و ارقام در مورد تولید و صادرات گل کشور را صحیح نمی داند و می گوید: تاکنون هیچ نهاد و سازمانی در این باره آمار دقیقی ثبت نکرده است و ما نباید تولید را بر حسب آمار در نظر بگیریم بلکه باید بر اساس نیاز بازار به تولید گل بپردازیم.

وی می افزاید: با توجه به افزایش قیمت دلار می توانیم به راحتی در بازارهای جهانی وارد شویم و ارزآوری خوبی هم داشته باشیم.

حسنولی متذکر می شود: کشورمان از نظر تولید گل از قابلیت زیادی برخوردار است و می توانیم بگوییم برخی از انواع گل که در هیچ کجای دنیا امکان تولید آن نیست حتی در کشور هلند که مهدگل دنیاست، اما در ایران به علت تنوع آب و هوا این امر امکان پذیر است.

عضو هیئت مدیره اتحادیه گل و گیاه کشور از افزایش ۱۵ درصدی صادرات گل کشورمان در سال جاری خبر می دهدو می گوید: از ابتدای امسال تاکنون ۴۵ میلیون دلار از محل صادرات گل ارز عاید کشور شد که در مقایسه با مدت مشابه ۱۵ درصد رشد یافته است.

ابراهیمی دلیل این امر را افزایش کیفیت تولید گیاهان زینتی توسط بهره برداران داخلی می داند و یادآورمی شود: این میزان ارز برای ارسال یک میلیارد و ۲۰۰ هزار شاخه گل بریده، باغچه ای و آپارتمانی حاصل شده است.

رئیس اتحادیه گل و گیاهان زینتی محلات نیز قطب های تولید گل در کشور را استان تهران، مرکزی، مازندران و خوزستان عنوان می کند و می گوید: در ۴ هزار و ۶۰۰ هکتار از زمین های کشور سالانه ۳ میلیارد و ۸۲۵ میلیون انواع گل پرورشی تولید می شود که از این تعداد ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مربوط به شاخه گل بریده است.

مازندران قطب تولید گل

مازندران با تولید سالانه ۱۷۰ میلیون انواع شاخه گل مقام اول را در کشور دارد و سالانه حدود ۶ میلیون شاخه انواع گل و گیاه از این استان به خارج صادر می شود.

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران ضمن بیان این مطلب می گوید: کشت انواع گل و گیاه در مازندران به دلیل آب و هوای مساعد استان امکان پذیر است و با اجرای طرح تبدیل گلخانه های درجه ۲ و۳ در مازندران به گلخانه های درجه یک و مدرن علاوه بر افزایش کیفیت تولید، میزان صادرات گل و گیاه از این استان نیز افزایش خواهد یافت که در این زمینه اقدامات برای اجرای این طرح در حال انجام است.

مهندس یحیی ابطالی با اشاره به این که هم اکنون هر هکتار گلخانه مدرن در استان مازندران ۱۰۰ هزار دلار و هر هکتار گلخانه معمولی ۲۰ تا ۵۰ هزاردلار ارزآوری دارد، می گوید: سطح گلخانه های استان مازندران هم اکنون ۶۵۰ هکتار است و ۵۰ هکتار از این میزان فضای گلخانه ای روباز و بقیه فضای گلخانه ای بسته محسوب می شود.

معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیز ارزش کل کشت گل و گیاه در این استان را هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال برآورد می کند و می گوید: دولت به منظور حمایت بیشتر از گلخانه  داران مازندران در سال ۹۰ حدود ۱۰۰ میلیارد ریال وام و تسهیلات بانکی اختصاص داد.

عضو هیئت مدیره موسسه جهاد استقلال وابسته به وزارت کشاورزی نیز استان مازندران را یکی از قطب های تولید گل کشور می داند و به ما می گوید: توسعه کشت گل و گیاهان زینتی به دلیل ارزش  صادراتی زیاد آن یکی از سیاست های اصلی این سازمان است.

مهندس عنایت تورنگ می افزاید: در این زمینه از تولیدکنندگان انبوه گل و گیاه در استان و متقاضیان اصلاح ساختار گلخانه های سنتی و تبدیل آن به گلخانه های مدرن حمایت خواهد شد.

رئیس پیشین سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران نیز به ارزش افزوده تولیدات کشاورزی این استان اشاره می کند و می گوید: مهم ترین کالای صادراتی بخش کشاورزی در این استان گل و گیاهان زینتی است و در سال های اخیر روند رو به افزایش را در این خصوص داشتیم.

مهندس تورنگ گفت: ارزش افزوده تولیدات کشاورزی مازندران ۴۸ هزار میلیارد ریال است که بخشی از آن شامل گل می شود و این استان با داشتن فقط 2.3 درصد از اراضی کشاورزی کشور 10.6 درصد ارزش افزوده محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده است.

موانع صادراتی

قطعاً موانعی بر سر راه صدور گل ایرانی وجود دارد که نتوانسته ایم جایگاه مناسبی را در بازارهای جهانی کسب کنیم، این موانع چیست و چه باید کرد که موانع برداشته شود.

غلامحسین سلطان محمدی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه استان تهران در این باره به ایسنا گفته است: اگر زمینه های صادراتی گل و گیاه مانند حمل و نقل هوایی فراهم شود می توانیم میزان صادرات را به یک میلیارد شاخه در سال افزایش دهیم.

وی اظهار داشت: برای صادرات گل و گیاه باید به گونه ای عمل شود که از چیدن تا رسیدن به دست مشتریان خارجی بیش از ۲۰ ساعت طول نکشد، اما در شرایط فعلی هواپیما برای صادرات وجود ندارد و زمان صادرات گل طولانی است که از کیفیت محصول می کاهد.

سلطان محمدی معتقد است می توانیم کمتر از ۱۵ ساعت گل را به کشورهای حوزه خلیج فارس و دیگر همسایگان برسانیم و بازارهایی نظیر باکو، عشق آباد، تاجیکستان و دیگر همسایگان شمالی کشور نیز مشتریان خوبی برای گل و گیاه ایرانی هستند و در واقع این کشورها بهترین بازارهای صادراتی گل ایرانی به شمار می روند.

این تولیدکننده گل یادآور شد: اگر بازار منطقه را از این نظر تامین کنیم کشورهای عربی نیز مشتری گل و گیاه ایرانی می شوند و در آن صورت می توان به افزایش درآمد ارزی کشور ناشی از صادرات گل و گیاه و متعادل شدن قیمت ها در بازار داخلی امیدوار بود.

سلطان محمدی تاکید کرد: در صورت ورود به بازارهای جهانی گل و گیاه، باید ۸۰ درصد گل و گیاه کشور را با معیارها و استانداردهای بین المللی تولید کنیم، چرا که مصرف سرانه گل در ایران پایین است و رقم آن شاید به ۱۰ شاخه برسد در حالی که همین سرانه در اروپا حدود ۲۰۰ شاخه است.

باقری به عنوان یک تولیدکننده و صادرکننده گل درباره وضعیت صادرات این محصول می گوید: بیشترین بازار فروش گل را کشورهای حاشیه خلیج فارس، ترکیه و روسیه شامل می شوند اما گل صادراتی ایران به کشورهای امارات متحده عربی، عربستان، کویت، بحرین، عراق، چین، ژاپن، ویتنام، تایوان و میزان بسیار کمی هم به کشورهای آلمان و فرانسه صادر می شود، این بخشی از اظهارنظر باقری است که هم در زمینه تولید و هم صادرات گل فعالیت می کند. او در پاسخ به این سوال که چه گل هایی در ردیف صادرات قرار می گیرند، می گوید: انواع نرگس، رز، مریم، گلایل، آنتوریوم و برگ های زینتی از ایران صادر می شود.

این فعال در این بخش به موانع صادراتی پیش روی گل ایران اشاره می کند و می گوید: نبود خدمات پس از برداشت از جمله سردخانه، نبود توجه لازم به زمان مناسب برداشت، دسترسی نداشتن به مواد افزایش دهنده عمر گل های شاخه بریده و بسته بندی نامناسب که به هیچ عنوان قابل رقابت با اروپا نیست که همین عوامل از مهم ترین موانع تاخیر در صادرات گل های تولیدی ایران است که باعث می شود ۵۰ درصد از گل های تولیدی تبدیل به ضایعات شود.

این صادرکننده گل معتقد است: محصول صادراتی نیازمند پایانه صادراتی با امکانات خاص خود است از این رو نبود گمرک گل و زمان ترخیص محموله ارسالی از گمرکات، طولانی  است و وجود قرنطینه ها و برخی مقررات حفظ نباتات باعث می شود مدت زمان انتظار طولانی شود و احتمال از بین رفتن محصول وجود داشته باشد به ویژه هنگام بازرسی بسته های گل توسط ماموران گمرک، بسته بندی ظریف گل ها دچار آسیب جدی می شود.

وقتی از محمود حسنولی مدیرعامل اتحادیه گل و گیاه ایران بزرگ ترین مانع بر سر راه صادرات گل را سوال می کنیم او به ما می گوید: بزرگ ترین مانعی که بر سر راه صادرات گل و گیاه کشور وجود دارد نبود یک پایانه صادراتی است. زیرا برای صادرات گل که یک محصول کم عمر و بی دوام است باید مرکزی باشد که بلافاصله کار صدور و حمل آن انجام شود.

او در ادامه صحبتش خبر از احداث چنین پایانه ای را می دهد و می گوید: خوشبختانه هم اکنون پایانه ای مشابه پایانه صادرات گل و گیاه کشور هلند در تهران در دست احداث است و امیدواریم هرچه سریع تر به بهره برداری برسد.

از حسنولی سوال می کنیم احداث این پایانه به چه مرحله ای رسیده است؟ او می گوید: احداث این پایانه تقریباً در مراحل پایانی است و اگر مشکلی پیش نیاید، تا شهریور ماه آینده، این پایانه ممکن است به بهره برداری برسد.

سهم ناچیز ایران

چندی پیش کارشناس وقت سازمان توسعه تجارت ایران نیز رقم صادرات گل های ساقه بریده ایران را بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون دلار در سال برآورد کرد که این رقم سهم 1.2 درصدی ایران از صادرات جهانی گل است.

علمی به ایرنا گفته است: به طور متوسط هر ایرانی سالانه ۱۰ ساقه گل مصرف می کند. در حالی که تولید گل توسط بسیاری از کشورها در سال های اخیر از رونق خوبی برخوردار بوده است.

به گفته وی، هم اکنون بیش از ۷۰ کشور دنیا پرورش گل به مقیاس تجاری برای عرضه به بازارهای بین المللی را در دستور کار دارند، اما در بین آن ها کشورهای مطرح در صادرات جهانی بسیار اندک است.

علمی یادآور شد: بیش از ۸۲ درصد صادرات جهانی گل مربوط به کشورهای آلمان با ۲۲ درصد، آمریکا ۱۵ درصد، فرانسه ۱۰ درصد، انگلستان ۱۰ درصد، ژاپن ۶ درصد، ایتالیا و سوئیس هر کدام ۵ درصد عرضه و مصرف می شود یا بخشی از آن مجدداً، به نقاط دیگر صادر می شود.

علمی به درآمد هلند از محل صادرات گل اشاره کرد و گفت: کشور هلند هر سال افزون بر ۷ میلیارد دلار از محل صادرات درآمد دارد و میزان درآمد این کشور از طریق صدور بذر و پیاز گل و ارائه کمک های فنی و مشاوره ای و خدمات مرتبط با پرورش گل و گیاهان زینتی و تجهیزات باغبانی به صدها میلیون دلار در سال می رسد.

وی تاکید کرد: در شرایطی که رکود اقتصادی بر دنیا حاکم است، هزینه تولید گل در هلند ۲۰ درصد نسبت به سال ۲۰۰۸ افزایش و میزان فروش آن ۲۰ درصد کاهش داشته است. به گفته این کارشناس، آمریکا یکی از بزرگ ترین واردکنندگان گل از هلند است و هم اکنون با برنامه ریزی های انجام شده این کشور بازارهای جدید نظیر بازارهای اروپای شرقی را به دست آورده است.

این کارشناس معتقد است: اگر می خواهیم در صادرات گل موفق باشیم برای موفقیت در بازارهای صادراتی بهره گیری از تجربیات هلند به ویژه در زمینه هایی چون دسترسی سریع به بازارهای فروش گل و بسته بندی انواع گل با توجه به ذوق و سلیقه خریداران هر بازار ضروری است.

وی همچنین گفت: شناسایی ذوق و سلیقه مصرف کنندگان در انتخاب انواع گل ها، ایجاد تنوع در گل های قابل عرضه از طریق واردات گل هایی که تولید آن ها در هلند به صرفه نیست یا با شرایط آب و هوایی این کشور قابل پرورش نیستند از جمله تجربیاتی است که می توان از آن بهره برد.

با این اوصاف وقتی ما در ردیف کشورهای برتر تولید گل و گیاه دنیا هستیم، چرا باید سهم ناچیزی از صادرات این محصول نصیب کشورمان شود؟ اگربه تک تک موانع بر سر راه صادرات گل نظری داشته باشیم، خواهیم دید که با یک برنامه ریزی مدون و منسجم و با کمی سرمایه گذاری می توانیم جزو بزرگ ترین صادرکنندگان گل و گیاه دنیا باشیم و درآمد ارزی قابل توجهی را نصیب کشورمان کنیم، چرا که نه!