تاریخ انتشار : شنبه 21 دى 1392
بررسی سیر شکست تمام برنامه های توسعه پس از انقلاب
نگارش برنامه ششم توسعه آغاز شد
ششمین برنامه توسعه هم تدوین می شود. ششمین، پنجساله ای دیگری که قرار است در انتهایش ایران توسعه یافته از امسال و سال های قبل ترش شود. اگرچه هنوز دو سالی باقی مانده تا اجرای برنامه پنجم توسعه ای که دولت احمدی نژاد نوشته است، به پایان برسد، ولی گویا، دولت تدبیر و امید حسن روحانی، می خواهد هرچه زودتر برنامه ششم را بنویسد
نظرات کاربران
محمد ولی زاده
پنجشنبه 22 بهمن 1394 7:39
بسمه تعالی
نقدی برروش ومتدولوژی تدوین برنامه کلان کشور
محمد ولی زاده- کارشنا س ارشد استراتژیک
باسلام خدمت نمایندگان فرهیخته ملت در سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور. همانطور که مستحضرید برنامه ششم توسعه کشور توسط دولت محترم در دست تدوین است .خدمت عزیزان متخصص عرض کنم که بر نحوه تدوین برنامه کلان کشور نقدهای اساسی وجود دارد که ذیلا"به عرض می رسانم .
وبنده حقیر به عنوان کسی که سالها نحوه تدوین برنامه رادر کشور رصد نموده ام اعتقاد کامل دارم که بدون درنظر گرفتن موارد اساسی زیر هیچ برنامه ای موفق به اجرا نخواهد شد.زیرا در حال حاضر دولت ومجلس وحتی قوه قضائیه قادر نیست به سه سوال جواب دهد
۱-وضعیت فعلی وموجود چگونه است ؟
۲-وضعیت ممکن با توجه به امکانات سخت افزاری ونرم افزاری موجود وقابل حصول چگونه خواهد بود ؟
۳-شمای وضعیت مطلوب کدام است؟
۲-شاخص سنجش وضعیت موجود وشاخص وضعیت مطلوب کدام است ؟آیا ظزف ۳۷سال گذشته هیچ شاخصی برای سنجش وضعیت کشور در حوزه اقتصادی ’سیاسی ’فرهنگی ’امنیتی ’نظامی واجتماعی تهیه شده است..؟جواب منفی است .لذا باید تمهیدی اندیشید.این حقیر آماده ام دراین کار مهم مشارکت فی سبیل اله داشته باشم.
قبل از ارائه هر نظر یا انتقادی ابتدا لازم است از کارشناسان وصاحبنظرانی که وقت صرف کرده وبا تلاش بی وقفه خود برنامه پنج ساله را تدوین نموده اند کمال تشکر به عمل آید ،زیرا نوشتن چنین برنامه های کلانی مستلزم حوصله بسیار در شناخت وضع موجود ،بررسی وضع ممکن وتدوین برنامه اجرائی با کمترین انحراف از معیار است .امید است این برنامه مانند سایر برنامه های کوتاه مدنت ،میان مدت ودراز مدت ۳۷ سال گذشته فاقد اطلاعات از وضع موجود ،اهداف معین ،استراتژی (راهبرد)شفاف نباشد .واز سوی دیگر مبتنی بر شاخصهای معتبر امنیت وتوسعه پایدار ومعطوف به دکترین (رهنامه )تعریف شده ونقطه کمال تبیین یافته توسط مسئولین عالی نظام باشد تا بتواند در دولت وملت را در جهت رشد وارتقاءکشور وکسب رستگاری در دوعالم یاری نماید .
**همانطور که بر راهبران جامعه وکشور ومدیران عالی ،ارشد واجرائی ونیز کلیه تدوین کنندگان برنامه های خرد وکلان واضح ومبرهن است سازمان مسئول تدوین برنامه اجرائی قبل از این که به تدوین برنامه بپردازد به طور حتم به ابزارهای زیر نیاز مبرم دارد لازم دارد تا بتواند بودجه لازم ،امکانات سخت افزاری ونرم افزاری مورد و زمان انجام فعالیتها را جرارا نظررا در حوزه مورد نظر تخصیص دهد .درغیر این صورت مانند کوری است بدون عصا وراهنما ومارا به یاد فیل "جناب مولوی "علیه الرحمه می اندازد .این ابزار ها عبارتند از:
۱- آگاهی از نقطه کمال .اولین چیزی که برای آغاز تدوین برنامه مورد نیاز است آگاهی از نقطه کمال است .برنامه نویس بایستی از نقطه کمال در هریک از حوزه های اقتصادی ،اجتماعی ،فرهنگی ،سیاسی ،نظامی و...آگاهی کامل داشته باشد تا بداند برنامه خودرا معطوف به کدام سو تدوین کند . علاوه برآن وقتی برنامه اجرائی معطوف به نقطه کمال تدوین شود ومردم نیز بدانند که حاکمیت نظام آن هارا به کجا می برد ، هزینه حرکت به سوی کمال مطلوب را بااشتیاق کامل می پردازند .
۲- تعریف رهنامه (دکترین ) .پس از اینکه نقطه کمال در هریک از حوزه ها تبیین شد ، بایستی رهنامه (دکترین ) مربوط به حوزه مورد نظر از سوی رهبر یا مقامات عالی کشور به صورت نظر اجماع تعریف واعلام شود تا برنامه نویس بداند چرا ،چگونه وبا ملحوظ نمودن چه ملاحظات ومؤلفه هائی کار خودرا به انجام برساند .
۳- تعیین اهداف .پس از تعریف واعلام رهنامه (دکترین ) نوبت به تعیین اهداف در قالب دکترین یا رهنامه در حوزه های مختلف ومعطوف به نقطه کمال می رسد .دراین مرحله باید به مقدورات وامکانات موجود ،دردسترس وقابل حصول توجه شود تامبادا اهداف، پست یا خیلی دور از واقعیت تعیین شود ،زیرا اولی امکانات را ضایع می کند ودومی مردم ومسئولین دچار ناامیدی می نماید .
۴- طراحی استراتژی (راهبرد).پس از تعیین اهداف در هریک از حوزه ها که با توجه به امکانات موجود وقابل حصول تعیین شده است ،نوبت به طراحی استراتژی (راهبرد) نیل به هدف یااهداف می رسد .در طراحی استراژی ( راهبرد) باید ابتدا کلیه امکانات سخت افزاری ونرم ا فزاری موجود ودر دسترس لحاظ شود ،سپس به امکانات سخت افزاری ونرم ا فزاری وقابل حصول پرداخته شود وبا تکیه بردارائی های کشور اعم از سخت افزاری ونرم ا فزاری ، استراتژی (راهبرد) نیل به هدف یااهداف طراحی گردد .
۵- تدوین برنامه اجرائی .پس از تبیین نقطه کمال ،تعریف دکترین (رهنامه )در هریک از حوزه ها تعیین اهداف مورد نظر در قالب دکترین ،طراحی استراتژی نیل به اهداف نوبت به تدوین برنامه اجرائی می رسد .
۶-اطلاعات کمی وکیفی از وضعیت موجود کشور.به مشخص برای تدوین برنامه ،چه در مقیاسهای کوچک وچه در مقیاسهای بزرگ نیاز مبرم به اطلاعات از وضع موجود اقتصادی،سیاسی،اجتماعی ،فرهنگی نظامی وامنیتی می باشد ،در غیر اینصورت هیچ برنامه ای معطوف به هدف نخواهد بود واز واقعیت بدور است به عنوان مثال اطلاعات کامل ازامکانات موجود وقابل حصول سخت افزاری ونرم افزاری مانند:هزینه ،زمان ،نیروی انسانی وآسیبها وفرصتها ونقاط تهدید ومشکلات ومسائل ومعضلات ومفاسد ،تاثیرات ناشی از سیاست خارجی وتاثیرات ناشی از تعهدات ایدئولوژیک در سراسر جهان ،در نظر گرفتن محدودیتهای داخلی وخارجی ،محاسبه تخمینی حوادث غیر مترقبه واحتمال اعمال تحریمها ،عملی شدن برخی تهدیدات وانجام تحرکات گروههای ضد حاکمیت ونیازهای دراز مدت وکوتاه مدت علمی وآموزشی و....
۷-شاخص های امنیت وتوسعه پایدار.برای تدوین برنامه اجرائی کشور ونظام در حوزه های اقتصادی،سیاسی ،اجتماعی ،فرهنگی نظامی وامنیتی."نیاز مبرم وحتمی به شاخص می باشد .شاخص یعنی همان میله سنجش ارائه وضعیت موجود،تخمین وضعیت ممکن وتعیین وضعیت مطلوب".
شایان ذکر است ،اطلاعات وداده های موردنیاز از وضع موجود بایستی توسط یک سازمان مرکزی که اختیارات لازم را در کسب اطلاعات از سایر دستگاهها ونهادها داشته باشد جمع آوری ودر درون شناسنامه های موضوعی ذیل بانکهای اطلاعاتی ودر قالب اطلس های مختلف اقتصادی ،سیاسی ،اجتماعی ،فرهنگی نظامی و...گنجانده شود ودر یک سیستم نرم افزاری ، قابل ارائه وویرایش باشد .
*پس از جمع آوری اطلاعات ودسته بندی آنها ،با استفاده از شاخصهای اعلام شده ،گزارش وضع موجود تهیه وارائه می شود .پس از ارائه گزارش وضع موجود به مقامات عالی ومدیران ارشد کشور دستور تدوین برنامه اخذ می گردد.
*در مرحله پایانی ،تدوین برنامه با توجه به اطلاعات وضع موجود،حرکت به سوی وضع ممکن ونگاه به وضع مطلوب با در نظر گرفتن امکانات موجود وقابل حصول واقعی ،شاخصهای اعلام شده، ،استراتژی (راهبرد )معطوف به هدف در قالب دکترین وحرکت به سوی نقطه کمال مطلوب صورت می گیرد .
*آنچه مسلم است ،به طور قطع بعداز ارائه گزارش وضع موجود ، با فرصتها ،آسیبها ،نقاط قوت ،نقاط ضعف ،مسائل ،مشکلات ،معضلات ومفاسد موجود ونیز موانع توسعه در هریک از حوزه ها آشنا خواهیم شد ولازم است برای رفع مفسده ،استفاده از فرصتها واصلاح موجود برای هموار کردن مسیر توسعه پایدار وبرقراری امنیت همه جانبه وآسایش خاطر مردم در تمام حوزه ها ، طرحها وروشها ئی را تدوین وارائه دهیم .
محمد ولی زاده :۰۹۱۲۶۲۰۶۷۹۷
ارسال نظر